Blokada rachunków bankowych – system STIR

Ustawą z dnia z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych dokonano zmian w ustawie Ordynacja podatkowa. W jej dziale IIIB. począwszy od dnia 30 kwietnia 2018 r. zacznie obowiązywać rozdział 3. „Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego”, którego przepisy potocznie nazwane zostały blokadą STIR. Na podstawie przepisu art. 119zv ust. 1 o.p.: „Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, o której mowa w art. 119zn § 1, wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać”. Na podstawie ww. przepisu Szef KAS będzie miał prawo zablokować – bez udziału sądu – środki pieniężne zgromadzone na rachunku podatnika. Ww. rozdział przewiduje przepisy określające procedurę blokowania rachunków bankowych – informacje mające się znaleźć w postanowieniu Szefa KAS o blokadzie oraz obowiązki banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych związanych z przekazaniem im ww. postanowienia. Blokada będzie skuteczna również do podmiotu będącego współposiadaczem rachunku (art. 119zv § 5 o.p.). Czas trwania podstawowej blokady wynosić będzie 72 godziny, natomiast z mocy art. 119zw § 1 o.p. Szef KAS będzie mógł wydłużyć ten czas na dalszy czas oznaczony, aż do 3 miesięcy: „jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że podmiot kwalifikowany nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, przekraczających równowartość 10 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok, w którym wydano postanowienie”. Przepisy ww. rozdziału szczegółowo wskazują również przypadki, gdy Szef KAS będzie mógł zezwolić na wypłatę określonych środków pieniężnych z zablokowanego rachunku – np. w celu wypłaty na alimenty, rentę alimentacyjną zasądzoną tytułem odszkodowania, bieżące wynagrodzenie za pracę. Blokada rachunku będzie upadała z dniem, który określają szczegółowo postanowienia przepisu art. 119zzc § 1 o.p.

Z mocy art. 119zzb § 1 o.p. na postanowienie o blokadzie rachunku na 72 godziny oraz na czas oznaczony do 3 miesięcy będzie można wnieść wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do Szefa KAS, a więc organu, który ww. blokadę zastosował. Ponadto wniosek ten nie będzie suspensywny, a zatem nie będzie wstrzymywał wykonania zapadłego postanowienia. Jego zastosowanie w praktyce będzie zatem zupełnie pozbawione racji bytu i niecelowe, skoro ten sam organ będzie „sędzią we własnej sprawie”. Innym środkiem prawnym będzie skarga do sądu administracyjnego – kierowana w oparciu o podstawę prawną wskazaną w przepisie art. 119zzb § 5 o.p., zgodnie z którym: „Do skarg na postanowienia, o których mowa w art. 119zv § 1, art. 119zw § 1 i art. 119zza § 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, z tym że:

1) przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie 5 dni od dnia otrzymania skargi;

2) skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę”.

W ww. przepisie wprowadzono tzw. szybką ścieżkę rozpatrywania tego typu spraw przez sądy administracyjne. Z pewnością skarga administracyjna będzie miał szersze zastosowanie w praktyce niż wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy kierowany do Szefa KAS.