Cześć III uprawnień Policji – przeszukiwanie osób i pomieszczeń

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 pkt 4) ustawy o Policji policjanci są uprawnieni do przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i na zasadach określonych w przepisach k.p.k. oraz w przepisach innych ustaw. Podstawowym przepisem jest w tym wypadku art. 219 § 1 k.p.k., który stanowi, że: „W celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym, można dokonać przeszukania pomieszczeń i innych miejsc, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują”. Z kolei § 2 doprecyzowuje ten przepis w ten sposób, że: „W celu znalezienia rzeczy wymienionych w § 1 i pod warunkiem określonym w tym przepisie można też dokonać przeszukania osoby, jej odzieży i podręcznych przedmiotów”. Co do zasady – zgodnie z art. 220 § 1 k.p.k. – przeszukania dokonuje prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja – na podstawie okazanego postanowienia sądu lub prokuratora. Jednakże istnieje wyjątek od tej zasady. Zgodnie z art. 220 § 3 k.p.k.: „W wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć”. Możliwe jest, więc dokonanie przeszukania za wyłącznym okazaniem legitymacji służbowej. Również i w tym przypadku mają zastosowanie przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów z dnia 29 września 2015 r. (§ 2 ust. 1). Policjant, który przystępuje do czynności przeszukania (bez postanowienia sądu, prokuratora lub nakazu kierownika odpowiedniej jednostki) jest obowiązany podać swój stopień, imię i nazwisko w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych, podstawę prawną i przyczynę podjęcia przeszukania, a także – zawsze – legitymację służbową – niezależnie od tego czy jest w umundurowaniu czy też pozostaje na służbie nieumundurowany. Przy czynności służbowej przeszukania – odbywającej się bez stosownych dokumentów – zawsze wymagane jest okazanie legitymacji służbowej. Istotne jest, na co słusznie zwraca się uwagę w literaturze przedmiotu, że przeszukanie może dotyczyć osoby podejrzanej a nie może dotyczyć innej osoby podlegającej przymusowemu doprowadzeniu (np. świadka; zob. Hofmański i in., Komentarz, t. I, s. 1020; zob. także J. Skorupka, Konstytucyjne, s. 52).